Powrót

Historia Linii kolejowej Tajlandia-Birma zwanej "Linią śmierci"

Szlakiem linii kolejowej
Budowa linii kolejowej Birma-Tajlandia rozpoczęła się w osadzie Nong Pladuk, gdzie znajdowała się stacja kolejowa na trasie Hong Kong - Singapur. Z tego miejsca Japończycy planowali rozpocząć budowę drugiej nitki, odgałęziającej się na północ. W Non Pladuk powstał obóz jeniecki, który znajdował się na północ od stacji kolejowej. Stacjonowały tu także trzy regimenty japońskich żołnierzy: 1., 2., i 3. Regiment Kolejowy oraz spory skład materiałowy.

Fotografia 36. Mapa sieci obozów wzdłuż linii kolejowej Birma-Tajlandia. Pierwszym z nich od strony Hong Kongu w Tajlandii był obóz w Nong Pladuk.

- Nazwa obozu: Nong Pladuk
- przeznaczenie: obóz pracy
- Inne nazwy obozu: Nong Pladuk, Non Pladuc
- Nazwa japońska obozu: Nompurradoku
- kilometr linii: 0

Mapa 1. Fragment mapy z 1963 roku z zaznaczonym przebiegiem linii kolejowej na odcinku Bangkok - Ban Pong.

Fotografia 37. Mapa osady Nong Pladuk z zaznaczoną stacją i obozem jenieckim.

Oto jak wspominał życie w Nong Pladuk Fred Hoskins: "Z grupą 600 mężczyzn opuściłem Changi. Zapakowani do ciężarówek pojechaliśmy do Tajlandii. Byliśmy pierwszą grupą jeńców, która rozpoczęła pracę w tym obozie. Traktowani byliśmy bardzo dobrze. Nawet jedzenie było dużo lepsze niż w Singapurze. Naszym pierwszym zadaniem było oczyszczenie sporego obszaru z drzew i zarośli, a następnie budowa bambusowych chat. W październiku budowa linii kolejowej szła pełną parą. W tym czasie Japończycy sprowadzili do obozu Koreańczyków i Shiksów, którzy mieli pełnić zadania straży obozowej. Byli bardziej sadystyczni niż Japończycy. W końcu mieli okazję zemścić się na swoich wcześniejszych przełożonych i robili to z dużym entuzjazmem. Wielu więźniów skierowanych do budowy kolei trafiało do Nong Pladuk, skąd byli następnie rozsyłani do innych obozów rozsianych w zdłuż planowanej linii. Tu powstał także "Kurra Kurra Club", którego zadaniem było skupowanie medykamentów i pomoc chorym w obozie."

Neils Story przybył do Nong Pladuk w połowie października 1942 roku. Taks wspominał ten czas: "Obóz do którego przybyliśmy znajdował się na początku linii kolejowej Birma-Tajlandia, na zachód od Hong Kongu. Był on administracyjnym centrum "Grupy 1. Tajlandzkich Obozów Jenieckich". Nie byliśmy szczęśliwi z tego powodu, gdyż obawialiśmy się, że może on być częstym celem ataków alianckich bombowców. Nasze obawy wzrosły, gdy na obrzeżach obozu Japończycy umieścili baterię dział przeciwlotniczych."

"Wokół centralnego placu apelowego stała przestronna, dobrze zbudowana chata. Na tyłach obozu znajdował się kościół i długi niski budynek pełniący rolę szpitala. Był on jednak bardzo słabo wyposażony. W obozie kwitł interes fryzjerski za sprawą Harrego Carnell'a, który na tyłach kantyny rozkręcał swój biznes. Przed wojną był on męskim fryzjerem w Londynie. Okasaki był japońskim komendantem obozu, ale zarządzanie obozem od środka pozostawił on brytyjskiemu oficerowi płk. artylerii - Toosey'owi. Oboje mieli do siebie szacunek i szanowali się na wzajem."

Fotografia 38. Obecny wygląd miejscowości Nong Pladuk i jej okolic. Po obozie nie pozostał już żaden ślad.

Inny jeniec wojenny - Donald Smith tak wspominał pobyt w Nong Pladuk: "Przy głównym wejściu do obozu znajdowały się kwatery japońskich strażników. Na werandzie przed budynkiem strażników, trzyosobowa orkiestra w składzie Hachi Moto, Sakai Moto i Kani Moto, grała każdego ranka różne utwory. Najpopularniejsze były wówczas tzw. marsze Sousa, choć i utwory zagraniczne były w ich repertuarze. My najbardziej lubiliśmy utwór "The Road to the Isles". Kiedy tylko jeńcy wyszli poza obóz i udali się do pracy, orkiestra opuszczała werandę a jej miejsce zajmowali koreańscy strażnicy.



Fotografia 39. Obecny wygląd stacji kolejowej w miejscowości Nong Pladuk, gdzie był początek budowanej przez Japończyków linii Birma-Tajlandia.

Dwa kilometry za Nong Pladuk znajdował się obóz tranzytowy Komma. Był on zarządzany przez żołnierzy 9. Regimentu Kolejowego. Kilometr dalej znajdowała się stacja kolejowa w Ban Pong. Tu powstał kolejny obóz jeniecki. W miejscu tym dochodziło do rozdzielenia szlaków kolejowych. Linia Hong Kong-Singapur skręcała na południe, a linia Birma-Tajlandia odbijała na północ. Obóz w Ban Pong był pierwszym obozem tranzytowym dla więźniów przybywających z Singapuru. Na początku obóz ten był obozem dla pracowników kolei, a dla więźniów przeznaczony był tylko szpital. Budynki obozowe znajdowały się po obu stronach istniejącej linii kolejowej. Po jednej stronie były budynki przeznaczone dla jeńców pracujących w tym obozie, a po drugiej stronie budynki dla jeńców tranzytowych, czekających na dalszy transport do innych obozów.

- Nazwa obozu: Komma
- przeznaczenie: obóz tranzytowy
- Inne nazwy obozu: Kon Ma, Komma
- Nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 2

Fotografia 40. Widok na odgałęzienie linii kolejowej Birma-Tajlandia.

Teren obozu był wiecznie w błocie. W czasie pory monsunowej zapełniał się ekskrementami wypływającymi z latryn. Plac obozowy wydawał się być zalany gęstym syropem. Świeża woda była dostarczana ze studni znajdującej się około 800 metrów na południe od obozu. Tu także znajdował się małe targowisko, gdzie była szansa na kupienie czegoś do jedzenia od Tajów."










Mapa 2. Fragment mapy z 1963 roku ukazujący odcinek Nong Pladuk - Ban Pong.

W listopadzie 1942 roku do obozu przybył J. R. Hill. Tak wspominał ten czas: "Opuściliśmy Singapur 6 listopada 1942 roku na pakach ciężarówek. Po przejechaniu 1900 kilometrów dotarliśmy do obozu Ban Pong. Składał się on z wielu chat bambusowych pokrytych liśćmi atapi. Tam każdy z jeńców miał swoją bambusową pryczę długą na 180cm i szeroką na 45cm. Chińscy tajowie mieli swoją chatę 18 metrów dalej. Podobną chatę zamieszkiwali brytyjscy oficerowie, dowodzeni przez podpułkownika Pine-Coffin'a. Kontakty z Chińczykami były zabronione. Opuściliśmy Ban Pong w przeładowanych ciężarówkach i zostaliśmy przewiezieni do Kanchanburi."

- Nazwa obozu: Ban Pong
- przeznaczenie: obóz pracy i tranzytowy
- Inne nazwy obozu: Banponmai, Bahn Pong
- Nazwa japońska obozu: Bampommai
- kilometr linii: 3

Fotografia 41. Stacja kolejowa w Ban Pong. Widok w kierunku północnym.

John Steward wspominał: "Dnia 25 kwietnia 1943 roku do Ban Pong przybyły pierwsze grupy więźniów z Sił F. Zatrzymali się oni w obozie na dwa tygodnie. W tym czasie teren obozu zalany był wodą, w której pływały zawartości latryn i różnego rodzaju liście. Nad tym wszystkim unosiły się chmary komarów, moskitów. Władzę pełniło dwóch Koreańczyków: Toyama, który był strażnikiem obozowym o bladej cerze. Jego domniemanym przełożonym był por. Fukuda, który dowodził całym obozem. Niestety miało się wrażenie, że nie miał on żadnej kontroli nad Toyamą, który często nosił przy sobie kij golfowy i bił nim więźniów. Nazywaliśmy go przez to "Golfiarzem"."

Fotografia 42. Oficjalna ceremonia oddania obozu Ban Pong w ręce wojsk brytyjskch. Japoński pułkownik przekazuje miecz samurajski brytyjskiemu pułkownikowi jako symbol poddania się obozu siłom alianckim. Ceremonia miała miejsce w dniu 11 stycznia 1946 roku.

Z Ban Pong linia kolejowa biegnie idealnie w kierunku północnym wzdłuż rzeki Mae Khlaung, która na wysokości Kanchanaburi powstała z połączenia się dwóch rzek: Kwai Noi (Mały Stumień) i Kwai Yai (Duży Strumień). Średnia odległość torów od rzeki na tym odcinku linii wynosi od 500 do 800 metrów. W odległości 13 kilometrów od Ban Pong znajdowały się dwa obozy: "Ranpongami" i "Ruke". Pierwszy z nich był obozem dla kierowców ciężarówek obsługujących budowę linii, drugi był klasycznym obozem dla jeńców wojennych. Oba zarządzane były przez żołnierzy 9. Regimentu Kolejowego.

- Nazwa obozu: Ranpongami
- przeznaczenie: obóz dla kierowców ciężarówek
- Inne nazwy obozu:
- Nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 13

- Nazwa obozu: Ruke
- przeznaczenie: obóz pracy
- Inne nazwy obozu: Rukke, Rukki, Look Kae, Ban Luk Kae
- Nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 13

Na 26 kilometrze linii kolejowej Japończycy zbudowali kolejny obóz tranzytowy, dla jeńców wysyłanych do budowy torowiska w północnej części kraju. Glen Skewes tak opisywał ten obóz: "Był to pierwszy obóz nad rzeką. Z tego miejsca był piękny widok na rzekę, w której ryby co raz wyskakiwały w powietrze. Wzdłuż brzegów co raz przepływały łodzi i barki rzeczne. Niestety byłem zbyt osłabiony by móc przyglądać się tym widokom. Pamiętam jednak, że było to urocze miejsce."

- Nazwa obozu: Tha Rua
- przeznaczenie: obóz tranzytowy
- Inne nazwy obozu: Dharnai, Tha Ma Ka, To Reoa Noi, Talua, Tarrau, Taruanoi, Ban Tha Rua
- Nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 26

Mapa 3. Fragment mapy z 1963 roku ukazujący odcinek lini kolejowej pomiędzy Ban Pong i Tung Tung.






















Fotografia 43. Fragment 7 km odcinka linii kolejowej od stacji Ban Pong. Linia z czerwonych kropek znaczy szlak kolejowy biegnący obecnie między korytem rzeki Mae Khlaung, drogą nr AH 123 a sztucznym kanałem wodnym.



















Fotografia 44. Fragment odcinka linii kolejowej pomiędzy Ruke a Tha Rua.























Fotografia 45. Fragment odcinka linii kolejowej pomiędzy Tha Rua a Kaorin.























Jak widać na fotografiach od nr 43 do 45, obecnie cały teren wzdłuż linii kolejowej jest zasiedlony. Tak też wygląda reszta odcinka aż do słynnego mostu na rzece Kwai Yai. Równinne tereny pokryte zagajnikami palmowymi i dżunglą, które niegdyś rozciągały się po obu stronach torów znikły. Teraz znajdują się pola uprawne, drogi, skupiska domów mieszkalnych i zakładów. Wzdłuż linii ciągnie się nowoczesna droga AH 123 i sztuczny kanał wodny.

- Nazwa obozu: Tha Muag
- przeznaczenie: obóz pracy
- Inne nazwy obozu: Tamuang, Ta Mueng, Tamoan
- Nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 39

Na 39 kilometrze znajdował się obóz "Tha Muang", który był jednym z większych obozów. Po skończonej budowie linii kolejowej w obozie tym znajdowało się wielu jeńców, którzy trafili tu z innych obozów położonych w górach. Do 1947 roku przebywali w nim Holendrzy oczekując transportu do Europy. Kolejne mniejsze obozy to "Tung Tung", "Kaorin", "Pak Prage", "Tung Na Talea".

- Nazwa obozu: Tung Tung
- przeznaczenie: obóz pracy
- Inne nazwy obozu:
- Nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 41

- Nazwa obozu: Kaorin
- przeznaczenie: obóz pracy
- Inne nazwy obozu: Kao Din
- Nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 47

- Nazwa obozu: Pak Prage
- przeznaczenie: obóz pracy
- Inne nazwy obozu:
- Nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 48

- Nazwa obozu: Tung Na Talea
- przeznaczenie: obóz pracy
- Inne nazwy obozu:
- Nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 49

Fotografia 46. Rozmieszczenie obozów od Kaorin do Chungkai.
























Mapa 4. Fragment mapy z 1963 roku ukazujący odcinek lini kolejowej w rejonie Kanchanaburi.

Strona: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 15, 16, 17, 18, 19