Powrót

Historia Linii kolejowej Tajlandia-Birma zwanej "Linią śmierci"

Kolejnym obozem był "Thanbaya", w którym znajdował się główny szpital przeznaczony dla jeńców z Sił F. (ang. "F. Force"). Tu przebywało w sumie około 1700 jeńców sprowadzonych z terenów Tajlandii. Około 700 z nich zmarło z wycieńczenia i chorób w ciągu sześciu miesięcy. Major Hunt, autralijski doktor, pracował tu bez wytchnienia chcąc ocalić jak najwięcej istnień, mając do dyspozycji bardzo ograniczony zasób medykamentów.

- nazwa obozu: Thanbaya
- przeznaczenie: obóz jeniecki
- inne nazwy obozu: 50 Kilo Camp
- nazwa japońska obozu: Hospital, Tanbaya, Tambaya, Tanna Baya, Tampaya
- kilometr linii: 365

Fotografia 209. Położenie obozu "KhonKhan".

Tak pobyt w obozie wspominał jeden z bezimiennych jeńców: "Dwie lub trzy mile za rzeką znajdował się obóz "Tanbaya". Tu powstał nasz szpital. Była to grupa chat rozmieszczonych po obu stronach linii kolejowej, niedaleko małego strumienia. Tutaj przyszło nam pracować jak "Helen B. Merry". Staraliśmy się wzorowo opiekować trafiającymi do szpitala chłopakami." Inny żołnierz zapisał w swoim notatniku w 1943 roku: "Z Mezali wyruszyliśmy na ciężarówkach w górę szlaku. W nocy dotarliśmy do obozu Ronshii. Tam przenocowaliśmy. Udało nam się znaleźć schronienie w na pół rozwalonej chacie z bambusa. Następnie wyruszyliśmy wzdłuż torów do obozu Tambaya. Deszcz padał cały dzień. Obóz wyglądał bardzo niegościnnie. Leżał on po obu stronach linii kolejowej. Dziewięć chat po wschodniej stronie i trzy po zachodniej. Zabudowania te były przed wojną częścią brytyjskiego obozu, ale zaraz po wybuchu wojny zostały zajęte przez jeńców z sił A. (ang. A. Force)." Pięć kilonetrów na północ znajdował się obóz "Anankwin".

Fotografia 210. Odcinek linii kolejowej pomiędzy obozami "Thanbaya" a "Anankwin". Żółty prostokąd ukazuje fragment terenu ukazany na fotografii nr 211.

W obozie tym, pomiędzy grudniem 1942 a marcem 1943 roku, stacjonowali jeńcy przydzieleni do III Grupy. Przejściowo znalazły się tu także "Siły Mobilne nr 1" (ang. No 1 Mobile Force), zanim przeniesione zostały dalej na południe do obozu "Taungzun". W obozie pojawił się także "British Sumatra Battalion" dowodzony przez D. P. Apthorpa. Apthorp tak wspominał pobyt w tym obozie: "Poza budową nasypów kolejowych i układaniu podkładów brytyjski batalion i Amerykanie musieli pracować przy rozładunku ciężarówek dowożących drewniane podkłady i przenoszeniu je w rejon budowanej linii kolejowej. Część z nich ładowana była na małe ciężarówki przystosowane do poruszania się po szynach. Jedzenie w tym obozie było o wiele lepsze niż w innych miejscach. Dnia 2 maja 1943 roku nasz batalion i Amerykanie zostaliśmy przeniesieni do obozu Helpauk."

Fotografia 211. Fragment terenu zaznaczony na fotografii 210 żółtym prostokątem. Widoczne pozostałości mostu kolejowego w postaci betonowych słupów (zaznaczone strzałkami), które podpierały stalowe przęsła mostu.



















Fotografia 212. Grób pilotów bombowca B-24 zestrzelonego w rejonie obozu "Anankwin". 3 stycznia 1945 roku 4 bombowce B-24 zrzuciły bomby na zabudowania linii kolejowej w rejonie wymienionego obozu. W czasie tego ataku dwa B-24 zostały trafione z czego jeden uległ rozbiciu na lewo od linii kolejowej w odległości około 90 metrów o punktu pocztowego armii japońskiej. Kapitan Sakai zebrał szczątki załogi, spalił, a następnie pochował je w leju po bombie powstałym w czasie wcześniejszego nalotu. Dzień później, 4 stycznia nad obozem pojawiło się 12 bombowców B-24, które w rewanżu obrzuciły bombami zabudowania japońskie w rejonie obozu. Jedna z bomb zabiła wszystkich Japończyków i dwóch żołnierzy indyjskich obsługujących działo przeciwlotnicze Boforsa. Fotografia przedstawia żołnierzy z Grupy ds. Rejestracji Grobów oglądających miejsce pochówku załogi bombowca. Fotografia wykonana została dnia 26 sierpnia 1945 roku.

W tym rejonie powstał także stalowy most wsparty na betonowych słupach, który połączył brzegi rzeki Kawlawa Chaung. Most ten został po wojnie rozebrany i obecnie jedynymi pozostałościami są betonowe słupy przebiegające w poprzek koryta rzeki. Widoczne są one na fotografii nr 211.

- nazwa obozu: Anankwin
- przeznaczenie: obóz jeniecki
- inne nazwy obozu: Anaquin, Anakuin, 45 Kilo Camp
- nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 370

W odległości niecałych 5 kilometrów od obozu "Anankwin" znajdował się kolejny obóz - "Betetaung". W okresie powojennym do tego miejsca kursowały pociągi z miasta Thanbuzayat. Linia została ostatecznie rozebrana w latach 60-tych ubiegłego wieku.

Fotografia 213. Położenie obozu "Betetaung".
























Fotografia 214. Budowa szlaku w rejonie obozu "Betetaung".

W obozie tym przebywali Brytyjscy jeńcy przydzieleni do tzw. "Black Force", którzy rekrutowali się z wojsk broniących Jawy. W grupie tej znajdowało się także 184 Amerykanów. Przybyli oni w to miejsce na początku października 1942 roku.
Po minięciu obozu linia kolejowa biegła w kierunku północno-zachodnim, prawie po linii prostej, wprost do końcowej stacji w mieście Thanbuzayat. Ale zanim pociągi dotarły do tej stacji musiały jeszcze minąć kilkanaście obozów. Jednym z nich był "Tanyin" oddalony o 5 kilometrów od "Betetaung". W październiku 1942 roku dotarła tu grupa jeńców nazwana przez Japończyków "Williams Force" od nazwiska dowódcy całej grupy. W styczniu 1943 roku połączyła się ona z grupą "Anderson Force" tworząc od tej pory "Siły Mobilne nr 1" (ang. No 1 Mobile Force). Dnia 3 stycznia 1943 roku do obozu przybył "British Sumatra Batalion" dowodzony przez kapitana D. P. Apthorpa. Około 10 stycznia dołączyła do niego grupa Amerykanów pod dowództwem kapitana Fitzsimmonsa. Kapitan Apthorp utworzył drużynę futbolową, która zagrała propagandowy mecz z Japończykami. Na potrzeby filmu otrzymali oni nowe stroje, które musiały być zwrócone zaraz po meczu.

- nazwa obozu: Betetaung
- przeznaczenie: obóz jeniecki
- inne nazwy obozu: Beke Taung, Bukutan, Bekitan, 40 Kilo Camp
- nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 375

Niedługo po tym wydarzeniu w obozie stracono Australijczyka. Miało to być ostrzeżenie przez samowolnym opuszczaniem obozu w celu zakupu żywności od okolicznych mieszkańców. Po zakończeniu prac w "Tanyin", żołnierze z "British Sumatra Batalion" zostali przeniesieni do obozu "Thetkaw".

- nazwa obozu: Tanyin
- przeznaczenie: obóz jeniecki
- inne nazwy obozu: 35 Kilo Camp
- nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 380

Pięć kilometrów dalej na północny zachód, w rejonie niewielkiej osady, znajdował się obóz "Rephaw" zwany także "30 Kilo". A. A. Apthorp w książce "Brtish Sumatra Batalion" tak opisywał pobyt żołnierzy tej formacji. "W połowie maja 1943 roku monsunowe opady deszczu spowodowały poważne problemy z dostawami żywności. Japońskie racje były głodowe, a żywność w kantynie stała się bardzo droga.

Fotografia 215. Odcinek linii kolejowej pomiędzy obozami "Betetaung" a "Tanyin".

Żołnierze batalionu zaczęli być nazywani "szarańczą", gdyż cały obszar wokół obozu został ogołocony z wszystkiego co było jadalne. Japończycy zaczęli przeszukiwać teren wokół obozu w celu wyłapywania więźniów, którzy opuścili teren obozu w poszukiwaniu jedzenia. Ci którzy zostali złapani byli przeważnie bici. Japoński oficer pułkownik Naito często upijał się sake. Zdarzało się, że chodził pijany wokół obozu wymachując pistoletem i samurajskim mieczem. Często bił on napotkanych jeńców. Niespodziewanie, po miesięcznym pobycie w obozie, został on odesłany w inne miejsce. Opuścił on obóz siedząc na fotelu załadowanym na pakę ciężarówki. Obozowi strażnicy otrzymali tu swoje przezwiska takie jak: "Kaczor Donald", "Złoty Ząb", "Kocie oczy" czy "Myszka Rooney". Dnia 17 czerwca batalion został przeniesiony do obozu "Taungzun".

- nazwa obozu: Rephaw
- przeznaczenie: obóz jeniecki
- inne nazwy obozu:Retpu, Repo, 30 kilo
- nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 385

Fotografia 216. Położenie obozu "Tanyin" w rejonie osady o tej samej nazwie.

Cztery kilometry na północ położony był niewielki obóz "Kunhnitkway". Do obozu tego trafili jeńcy z "British Sumatra Battalion", których zadaniem było układanie podkładów kolejowych wzdłuż szlaku wykonanego wcześniej przez jeńców z "Sił Ramseya" (ang. "Ramsey Force"). Ich pobyt był w tym obozie bardzo krótki. Po trzech tygodniach "British Sumatra Battalion" został przeniesiony do obozu "Anankwin".

Obóz "Helpauk" był jednym z pierwszych miejsc gdzie żołnierze z "British Sumatra Battalion" rozpoczęli pracę nad budową linii kolejowej. Gdy tu przybyli w obozie znajdowało się już 500 Australijczyków. Obóz został zbudowany w dolinie. Po jednej stronie znajdowały się tory i droga, a po drugiej masyw górski sięgający do 300 metrów powyżej okolicznego terenu. Składał się on z bambusowych chat krytych liśćmi palmowymi. Japończycy mieszkali w dobrze zbudowanym, drewnianym baraku położonym w centrum obozu.

- nazwa obozu: Kunhnitkway
- przeznaczenie: obóz jeniecki
- inne nazwy obozu: Konnokoi, Bonjiran, Kum-Knit-Kway, 26 Kilo Camp
- nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 389

- nazwa obozu: Helpauk
- przeznaczenie: obóz jeniecki
- inne nazwy obozu: Rabao, Labao, Alepauk, Helpauk, 18 Kilo Camp
- nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 396

Fotografia 217. Położenie obozu "Rephaw". Czerwone koło wskazuje położenie stacji kolejowej o tej samej nazwie.

Obozowa kuchnia znajdowała się w rogu obozu blisko głównej bramy i baraku dla strażników. teren obozu nie był ogrodzony. W pobliżu płynął strumień skąd czerpana była woda. Kapitan D. P. Apthorp zarządził budowę latryn i pryszniców. Ppłk. Coates, oficer medyczny odpowiedzialny był za opiekę nad chorymi.
Po dwóch tygodniach od przybycia żołnierzy wchodzących w skład "British Sumatra Battalion" japońscy strażnicy zostali zastąpieni przez Koreańczyków. Dnia trzeciego stycznia 1943 roku "British Sumatra Battalion" został przeniesiony do odległego o 35 kilometrów obozu "Tanyin". Brytyjczycy powrócili po raz drugi do tego obozu 2 maja 1943 roku. Ich głównym zadaniem był załadunek podkładów i szyn na ciężarówki przystosowane do poruszania się po torach.

- nazwa obozu: Thetkaw
- przeznaczenie: obóz jeniecki
- inne nazwy obozu: Tettoki, Tatakao, 14 Kilo Camp
- nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 400

- nazwa obozu: Wagale
- przeznaczenie: obóz jeniecki
- inne nazwy obozu: Wegare, Wegale, Sin-Tanbuyuzaya, New thanbyuzayat, 8 Kilo Camp
- nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 406

Fotografia 218. Odcinek linii pomiędzy obozami "Rephaw" a "Kunhnitkway".

Cztery kilometry dalej powstał obóz "Thetkaw" zwany także "14 Kilo". Do obozu tego pod koniec stycznia 1943 roku trafiła część Brytyjczyków z "British Sumatra Battalion". Pracowali oni tu przy układaniu podkładów i budowie szlaku. Szyny dowożone były na koniec szlaku przy użyciu czterokołowej platformy. Każdego dnia więźniowie układali dwa kilometry torów. 5 kwietnia 1943 roku, kiedy położony został 30 kilometr linii kolejowej "British Sumatra Battalion" wraz z grupą Amerykanów został przeniesiony do obozu "Kunhnitkway". Sześć kilometrów dalej, już w odległości niecałych 8 kilometrów od początku linii kolejowej po stronie birmańskiej znajdował się obóz "Wagale" zwany często Nowym Thanbyuzayat (ang. "New Thanbyuzayat"). Pomimo znacznej wielkości nie zachowało się o nim zbyt wiele informacji ani wspomnień. Wiadomo tylko, że pierwszymi mieszkańcami byli jeńcy Holenderscy, którzy przybyli w to miejsce na początku listopada 1942 roku.

Fotografia 219. Położenie obozu "Kunhnitkway".
























Fotografia 220. Odcinek linii pomiędzy obozami "Kunhnitkway" a "Helpauk".























Fotografia 221. Przybliżone położenie obozu "Helpauk".
























Fotografia 222. Odcinek linii kolejowej pomiędzy "Thetkaw" a "Wagale".























Fotografia 223. Przybliżone położenie obozu "Wagale".
























Cztery kilometry na północ, na 410 kilometrze linii licząc od strony tajlandzkiej znajdował się przedostatni obóz - "Kandaw". W Obozie tym pierwszą grupa jeńców byli żołnierze wchodzący w skał tzw. "Green Force". Jako pierwsi rozpoczęli oni prace przy budowie linii kolejowej od strony birmańskiej w dniu 1 października 1943 roku.

- nazwa obozu: Kandaw
- przeznaczenie: obóz jeniecki
- inne nazwy obozu: Kondo, Kendau, 4 Kilo Camp
- nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 410

- nazwa obozu: Thanbyuzayat
- przeznaczenie: obóz jeniecki
- inne nazwy obozu:
- nazwa japońska obozu:
- kilometr linii: 415

Kilkaset metrów za obozem linia kolejowa łączyła się ze zbudowaną, jeszcze przez Brytyjczyków, linią kolejową prowadzącą do miasta Ye na południu Birmy. Obecnie w miejscu tym znajduje się park i muzeum poświęcone pamięci żołnierzy alianckich budujących linię Birma-Tajlandia. Około trzech kilometrów na północ, w centrum miasta Thanbyuzayat znajduję się stacja kolejowa. W mieście tym w maju 1942 roku powstał pierwszy obóz jeniecki przeznaczony dla alianckich żołnierzy, których zadaniem była budowa linii kolejowej Birma-Tajlandia. Obecnie, na zachód od stacji kolejowej, znajduje się duży cmentarz wojenny gdzie pochowanych zostało 3770 jeńców pracujących przy budowie kolei. W śród nich było 1588 Brytyjczyków (w tym 27 których tożsamości nie udało się ustalić), 1335 Australijczyków i 621 Holendrów.
W późniejszym okresie obóz zamieniony został na szpital dla ciężko chorych, którzy budowali birmańską część linii kolejowej. Był on także siedzibą ppłk. Nagatoma dowodzącego 3. Grupą oraz siedzibą 5. Regimentu Kolejowego.

Fotografia 224. Odcinek linii pomiędzy obozami "Wagale" a "Kandaw".























Fotografia 225. Obóz "Kandaw". Dobrze zachowany ślad bocznicy kolejowej.























Fotografia 226. Alianccy żołnierze wchodzący w skład Zielonego Batalionu Sił A (ang. Green Battalion of 'A' Force) maszerujący do obozu "Kandaw". Listopad 1942 roku.




















Fotografia 227. Miasto Thanbyuzayat. Czerwone koło wskazuje położenie stacji kolejowej, zielony prostokąt muzeum poświęcone linii kolejowej Birma-Tajlandia, a żółty prostokąt położenie wspomnianego cmentarza. Pomarańczowe kropki wskazują czynną do dziś linię kolejową do miasta Ye.















Fotografia 228. Stacja kolejowa "Thanbyuzayat". Rok 1945.
























Fotografia 229. Birmańskie kobiety dokonują załadunku beczek z paliwem do wagonów na stacji w "Thanbyuzayat". Rok 1943.





















Fotografia 230. Zabudowania szpitala w obozie "Thanbyuzayat".
























Fotografia 231. Wnętrze baraku szpitalnego w obozie "Thanbyuzayat".

Strona: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19