Kalendarium - Wojna na Pacyfiku

Rok 1941
Wojna na Pacyfiku rozpoczęła się, zanim pierwsze bomby spadły na Pearl Harbor 7 grudnia 1941. Już w 1931, kiedy Japończycy zagarnęli Mandżurię, Chiny stały się terenem działań zbrojnych. Niektórzy historycy datują rozpoczęcie wojny w Chinach na 1932, gdy Japończycy zajęli Szanghaj, albo na 1933, gdy okupowali prowincję Jehol. To dla Amerykanów wojna rozpoczęła się od nalotu na Pearl Harbor.
Ruchy wojsk rozpoczęły się 26 listopada 1941, kiedy zespół okrętów japońskiej 1. Floty Powietrznej opuścił wody Wysp Kurylskich i wziął kurs na Hawaje. Cel operacji znany był tylko nielicznym Japończykom. Dla całego świata listopad był miesiącem usilnych zabiegów służb dyplomatycznych Japonii i Stanów Zjednoczonych.
Za początek wojny należy więc przyjąć albo 26 listopada, gdy flota japońska wyruszyła przeciwko Hawajom, albo moment, gdy Japończycy podjęli decyzję zbombardowania Pearl Harbor bez względu na wyniki toczących się w Waszyngtonie rokowań dyplomatycznych.

Listopad 1941

26 listopada
Zespół 1. Floty Powietrznej opuścił Tarakan i zmierzał ku Hawajom.

27 listopada
Szef sztabu sił lądowych Stanów Zjednoczonych i szef operacji morskich rozesłali do wszystkich ważniejszych dowództw amerykańskich na Pacyfiku wspólny komunikat, kończący się słowami: "jest to ostrzeżenie wojenne".

28 listopada
Amerykański szef operacji morskich poinformował admirała Husbanda Kimmela w Pearl Harbor, że "nieprzyjacielskie działania mogą rozpocząć się w każdej chwili". Lotniskowiec Enterprise wyszedł z Pearl Harbor, transportując samoloty dla garnizonu wyspy Wake. Dowódca zespołu operacyjnego lotniskowców, kontradmirał William Halsey, zarządził pogotowie bojowe. Pogotowie zarządzili również admirał Thomas Hart, dowódca Floty Azjatyckiej, oraz generał major John L. Dewitt, dowódca sił lądowych na Zachodnim Wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. Dowódca sił lądowych na Hawajach, generał major Walter Short i dowódca sił morskich, admirał Kimmel zareagowali spokojniej i nie ogłosili alarmu.

29 listopada
Premier Japonii, generał Hideki Tojo oświadczył: "Nikt nie ma prawa ingerować w japońską strefę wpływów na Pacyfiku, bowiem dała ją Japonii Opatrzność".

30 listopada
Prowadzone w Waszyngtonie rokowania japońskich dyplomatów utknęły w miejscu, ale obie strony nie zaprzestały wysiłków. Przedstawiciele Tokio nie byli świadomi, że wydano już rozkaz zaatakowania Pearl Harbor.

Grudzień 1941
Miesiąc rozpoczął się od przesunięć japońskich okrętów i oddziałów sił lądowych na całym obszarze Pacyfiku. Nie uszło to uwadze amerykańskich i brytyjskich sztabów. Nietrudno było dojść do wniosku, że są to przygotowania wojenne, ale dopiero 7 grudnia Brytyjczycy i Amerykanie przekonali się, jak śmiałe są zamiary przeciwnika.

1 grudnia
Amerykańskie okręty podwodne Argonaut i Troui zajęły stanowiska u brzegów Midway. Triton i Tambor patrolowały wody wokół Wake. Były to działania obronne, których celem było powstrzymanie nadchodzących okrętów japońskich.

2 grudnia
Prezydent Roosevelt poprosił Tokio o wyjaśnienie zamiarów wobec Francuskich Indochin, gdzie ruchy wojsk japońskich wskazywały na dążenie do zagarnięcia całego regionu. Wielka Brytania wprowadziła stan pogotowia na obszarze Malajów. Do Singapuru przybyły "Siły Z" złożone z pancernika Prince of Wales, krążownika liniowego Repulse i 4 niszczycieli. Stacjonujące na Hawajach samoloty rozpoznawcze otrzymały rozkaz patrolowania wód Pacyfiku w głębokim na 400 Mm sektorze biegnącym łukiem z północnego zachodu na południe. Na pozycji 43 stopni szerokości północnej i 158 stopni i 30 minut długości wschodniej. Około 3200 Mm na północny zachód od Pearl Harbor, japoński Zespół 1. Floty Powietrznej zrobił zwrot na wschód. Przy akompaniamencie ogłuszających okrzyków radości marynarzy i lotników 1. Floty Powietrznej powiadomiono, że celem nalotu będzie Pearl Harbor.

3 grudnia
Samoloty rozpoznawcze z Hawajów otrzymały rozkaz patrolowania głębokiego na 400 Mm sektora biegnącego łukiem z północnego zachodu na południe. Okręty 1. Floty Powietrznej uzupełniły paliwo na pozycji 45 stopni szerokości północnej i 170 stopni długości wschodniej, około 2400 Mm na północny zachód od Pearl Harbor.
Po zakończeniu tankowania zbiornikowce odesłano do Japonii. Flota wróciła na kurs wschodni i zwiększyła prędkość. W nocy przekroczyła międzynarodową linię zmiany daty i rozpoczął sie dla niej dzień 5 grudnia. Zgodnie z otrzymanymi rozkazami miała teraz zaatakować Hawaje, bez względu na rezultat rokowań dyplomatycznych w Waszyngtonie.

4 grudnia
W towarzystwie silnej eskorty japońskie siły inwazyjne wyruszyły w kierunku południowo-wschodniej Azji. Z pokładu amerykańskiego lotniskowca Enterprise wystartowały samoloty przerzucone dla wzmocnienia garnizonu wyspy Wake. Stacjonujące na Hawajach samoloty rozpoznawcze otrzymały rozkaz patrolowania głębokiego na 400 Mm sektora biegnącego łukiem z północnego zachodu na południe.

5 grudnia
Uzupełniające japońskie siły inwazyjne wypłynęły z zatoki Cam Ranh oraz z Sajgonu. Lotniskowiec Lexington opuścił Pearl Harbor, transportując samoloty dla garnizonu Midway. Na pozycji 45 stopni szerokości północnej i 178 stopni długości wschodniej. około 1200 Mm na północny zachód od Pearl Harbor, japońskie okręty 1. Floty Powietrznej zmieniły kurs ze wschodniego na południowo-wschodni.

6 grudnia
Prezydent Roosevelt wystosował osobisty apel do cesarza Hirohito prosząc go, żeby użył swego autorytetu dla utrzymania pokoju w rejonie Pacyfiku. Samoloty rozpoznawcze na Hawajach otrzymały rozkaz skoncentrowania uwagi na kierunkach zachodnim i południowym. O godzinie 21:00 japoński zespół 1. Floty Powietrznej dotarł do pozycji 31 stopni szerokości północnej i 158 długości wschodniej, około 500 Mm na północ od Pearl Harbor.

7 grudnia
Samoloty 1. Floty Powietrznej zaatakowały stojącą w Pearl Harbor amerykańską Flotę Pacyfiku, zadając jej ciężkie straty przy minimalnych własnych. Japońskie niszczyciele ostrzelały wyspę Midway.

8 grudnia
Japońskie samoloty zniszczyły na ziemi amerykańskie lotnictwo stacjonujące na Filipinach w zmasowanych nalotach na lotniska Clark i Iba na wyspie Luzon. Japońskie niszczyciele ostrzelały wyspę Wake. Wojska japońskie rozpoczęły lądowanie na Malajach, zaatakowały Hongkong, okupowały dzielnicę międzynarodową w Szanghaju i wkroczyły do Syjamu. Stany Zjednoczone i Wielka Brytania wypowiedziały wojnę Japonii. Brytyjskie "Siły Z" wypłynęły z Singapuru. Samodzielna kompania piechoty australijskiej wylądowała w zachodnimTimorze w Holenderskich Indiach Wschodnich. Holenderski okręt podwodny zatopił japoński niszczyciel, płynący u brzegów Celebesu. Był to pierwszy japoński okręt wojenny zatopiony w II wojnie światowej. Wojska japońskie wylądowały na Guam.

9 grudnia
Japońskie wojska z Kwajalein rozpoczęły okupację Tarawy na Wyspach Gilberta. Syjam zgodził się na zawieszenie broni z Japonią. Samoloty japońskie bombardowały lotnisko Nichols na Filipinach. Japończycy zajęli lotnisko Khota Baru w północnych Malajach. Po czterech latach walk Chiny wypowiedziały wojnę Japonii.

10 grudnia
Japońskie samoloty zatopiły pancernik Prince of Wales oraz krążownik liniowy Repulse na Morzu Południowochińskim. Po dwudniowych walkach garnizon wyspy Guam poddał się oddziałom japońskim. Japończycy rozpoczęli lądowanie w północnej części wyspy Luzon, a ich lotnictwo morskie zbombardowało stocznię amerykańskiej marynarki wojennej w Cavite nad Zatoką Manilską.

11 grudnia
Garnizon piechoty morskiej na wyspie Wake zepchnął do morza desant japoński, zatapiając przy tym niszczyciele Hayate i Kisaragi. Amerykańskie okręty podwodne wypłynęły w pierwsze wojenne patrole z zadaniem zwalczania żeglugi przeciwnika. Niemcy i Włochy wypowiedziały wojnę Stanom Zjednoczonym.

12 grudnia
Wojska japońskie wylądowały w Legaspi w południowo-wschodniej części Luzonu. W północnej części oddziały japońskie posunęły się z Vigan do Aparri i zdobyły 2 lotniska polowe. Japończycy zakończyli okupację południowego Syjamu i przekroczyli granicę z Birmą. Brytyjczycy postanowili wycofać się z północnych Malajów.

13 grudnia
Oddziały brytyjskie i kanadyjskie wycofały się z kontynentalnych dzielnic Hongkongu. Japończycy przerwali szturm Wake i powrócili do bazy, ale garnizon wyspy bombardowały samoloty startujące z lotnisk na wyspach powierniczych.

14 grudnia
Wojska japońskie na Malajach wkroczyły do Kroh, natomiast na północnym Luzonie przystąpiły do remontu zdobytych lotnisk, żeby przekształcić je we własne bazy.

15 grudnia
Kongres przyznał dodatkowe 10,1 miliarda dolarów (równoartość 60 miliardów w 1997) na wydatki wojenne. Ocalałe z pogromu na filipińskich lotniskach amerykańskie bombowce B-17 zostały odesłane do Australii. Maszerujące przez Malaje wojska japońskie opanowały Gurun.

16 grudnia
Oddziały japońskie wylądowały w Miri w prowincji Sarawak na Borneo. Otoczone eskortą lotniskowce Hiryu i Soriyu odłączyły się od wracającego do Japonii Zespołu 1. Floty Powietrznej, żeby zaatakować amerykański garnizon na Wake. Na Malajach Japończycy wylądowali w Penangu. Z Pearl Harbor wypłynął zespół amerykańskich lotniskowców i ruszył na pomoc garnizonowi Wake.

17 grudnia
Admirał Husband Kimmel został zdjęty z dowodzenia Flotą Pacyfiku. Do czasu przybycia nowego dowódcy, admirała Chestera W. Nimitza, komendę przejął wiceadmirał Pye. Odwołano również dowódcę okręgu wojskowego Hawajów, generała majora Waltera C. Shorta. Wojska japońskie wylądowały w północnym Borneo, administrowanym przez Wielką Brytanię.

18 grudnia
Japońska 38. Dywizja Piechoty wylądowała na wyspie Hongkong. Japońskie samoloty rozpoczęły loty operacyjne z lotnisk w północnym Luzonie. U brzegów Borneo japoński niszczyciel Shinonome wszedł na minę i zatonął. Wojska brytyjskie na Malajach przegrupowały się i przygotowały do kontynuowania odwrotu. Oddziały brytyjskie i holenderskie okupowały portugalską część Timoru.

19 grudnia
Japończycy zaatakowali lotnisko Del Monte na Mindanao. Na Malajach zajęli Penang. Wojska brytyjskie kontynuowały odwrót. Kongres amerykański upoważnił prezydenta do ogłoszenia poboru pełnoletnich mężczyzn w wieku do 44 lat.

20 grudnia
Admirał Ernest J. King został mianowany głównodowodzącym Floty Stanów Zjednoczonych. Amerykańska Grupa Ochotnicza (Latające Tygrysy) odbyła pierwszy lot bojowy nad Chinami, zestrzeliwując 6 bombowców japońskich nad Kunming.

21 grudnia
Silne liczebnie i wsparte lotniskowcami Hiryu i Soryiu oddziały japońskie ponowiły próbę wysadzenia desantu na wyspie Wake. Wojska japońskie wylądowały na Mindanao i szybko zdobyły Davao. Syjam zawarł układ wojskowy z Japonią.

22 grudnia
Eskadra inwazyjna przybyła do brzegów Wake i rozpoczęła bombardowanie amerykańskich pozycji. Japończycy rozpoczęli szeroko zakrojoną operację desantową w zatoce Lingayen w północno-zachodniej części Luzonu. Amerykańskie samoloty bombowe B-17, stacjonujące w Australii, zaatakowały jednostki japońskie, zakotwiczone u brzegów Mindanao. Z pokładów transportowców Konwoju Pensacola zeszły na australijską ziemię pierwsze oddziały amerykańskie.

23 grudnia
Lotnictwo japońskie rozpoczęło naloty na Rangun w Birmie. Japończycy wylądowali na Wake, garnizon amerykański złożył broń. Amerykańskie lotniskowce, które szły na pomoc obrońcom Wake, zostały odwołane w odległości 400 Mm na wschód od wyspy. Na Luzonie toczyły się zażarte walki. Oddziały amerykańskie i filipińskie usiłowały zepchnąć do morza lądujących Japończyków. Generał Douglas MacArthur wydał rozkaz do odwrotu na półwysep Bataan.

24 grudnia
Japończycy wylądowali w Kuching w Sarawak, w zatoce Lamon w środkowo-wschodniej części Luzonu oraz na Jolo w południowych Filipinach. Potężny nalot japońskiego lotnictwa na Manilę. Na konferencji o kryptonimie "Arcadia" w Waszyngtonie prezydent Roosevelt i premier Churchill uzgodnili główne założenia strategii mocarstw sprzymierzonych. Włoski łamacz blokady Orseolo odpłynął z Kobe do Bordeaux.

25 grudnia
Garnizon Hongkongu poddał się dowództwu japońskiej 38. Dywizji Piechoty. Japończycy przełamali tymczasową linię obronną, utworzoną na Luzonie przez oddziały amerykańskie i filipińskie. Siły amerykańsko-lilipińskie, broniące się dotychczas na południowym Luzonie, rozpoczęły odwrót na północ, ku półwyspowi Bataan. Kolejny silny nalot bombowców japońskich na Manilę. Brytyjczycy podjęli na Malajach próbę ustabilizowania frontu na północ od Johore.

26 grudnia
Japończycy wzmogli nacisk na obrońców Luzonu. atakując z północy i z południowego wschodu. Manila ogłoszona została miastem otwartym. Japońskie kolumny, posuwające się wzdłuż zachodniego wybrzeża Malajów, połączyły się koło Taipingu.

27 grudnia
Pod silnym naciskiem Japończyków wojska amerykańskie i filipińskie wycofały się na Luzonie na tymczasową linię obronną Gerona-San Jose.

28 grudnia
Siły japońskie walczące na Malajach zdobyły Ipoh, posuwając się 225 km do przodu od miejsca lądowania. Do Singapuru zostało im jeszcze 300 km. Na wyspie Luzon oddziały amerykańskie i filipińskie wycofały się na nową linię obronną Tarlac-Cabana-Tuan. Dowództwo Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych zatwierdziło projekt sformowania specjalnych batalionów inżynieryjnych, zwanych Seabees.

29 grudnia
Wojska japońskie wyparły oddziały amerykańskie i filipińskie z linii Tarlac-Cabanatuan na Luzonie. Samoloty japońskie wykonały pierwszy nalot na twierdzę Corregidor.

30 grudnia
Wojska japońskie zdobyły Kuantan na wschodnim wybrzeżu Malajów. Na Luzonie wojska amerykańskie i filipińskie usiłowały zorganizować obronę na linii Bambam-Gapan, ale Japończycy oskrzydlili pozycje obronne, zajmując na prawej flance Gapang. Rozbita została 91. Dywizja Flipińska.

31 grudnia
Generał brygady Jonathan Wainwright zdołał utrzymać część starej linii obronnej Tarlac-Gapan, opierając jej prawe skrzydło o górę Arayat. Pozostałe siły zajęły pozycje wokół Paridel i Calumpit, osłaniając odwrót Sił Południowego Luzonu na półwysep Bataan. Na Malajach wojskom brytyjskim udało się utrzymać w miarę stabilny front.